(d.1874 - ö.1945)

Güney Azerbaycan Özerk Cumhuriyeti

Percy SPENCER ilk mikrodalga fırının patentini aldı.

ABD'li Robert OPPENHEIMER ilk atom bombasını geliştirdi ve denedi. ABD ve İngiltere ortak icadı olan Atom Bombası, Manhattan Projesi'nin bir sonucudur. 1945 yılında Japonya üzerinde denenmiş ve dünya, tarihin en acımasız saldırısıyla karşı karşıya kalmıştır.

İskenderun limanı hizmete açıldı.

4696 sayılı kanun: ile Teşrinievvel ayı Ekim, Teşrinisani ayı Kasım, Kaununuevvel ayı Aralık ve Kanunusani ayı Ocak olarak değiştirildi.
Kanun, 15 Ocak 1945 günü resmi gazetede yayımlandı.

Sovyet birlikleri Doğu Avrupa'da Nazi güçlerine karşı atağa geçti.

Sovyetler, Ocak'ta Varşova ve Krakow'u özgürlüğüne kavuşturan, 2 aylık kuşatmanın ardından 13 Şubat'ta Budapeşte'nin ele geçirildiği, Nisan başlarında Almanları ve Macar işbirlikçilerinin Macaristan'ın dışına sürüldüğü, 4 Nisan'da Bratislava'nın ele geçirilmesiyle Slovakların teslim olmaya zorlandığı ve 13 Nisan'da Viyana'nın ele geçirilmesinin sağlandığı yeni bir saldırı başlattı.

Kırım Yarımadası'nda bulunan Yalta'da, ABD cumhurbaşkanı Roosevelt, İngiltere cumhurbaşkanı Churchill ve SSCB başkanı Stalin'i bir araya getiren Yalta konferansı yapıldı. Bu konferans, bir tarafta emperyalist güçler, diğer tarafta SSCB olmak üzere, dünyanın paylaşılmasının sembolü olarak kaldı.

Borç alma ve kiralamalarla ilgili olan bu anlaşma TBMM'de 4780 sayıyla yasalaştı.

Anlaşmanın temel özelliği, adının Karşılıklı Yardım Anlaşması olmasına karşın, ABD isteklerinin Türkiye tarafından kabul edilmesi ve Türkiye'yi ağır yükümlülükler altına sokmasıydı.
Anlaşmada, 'Koruyucu Hükümler' olarak yer alan maddelerle, Türkiye'nin değil ABD'nin 'haklan' korunuyordu.

Antlaşmanın 2.maddesi: • "T.C. Hükümeti, sağlamakla görevli olduğu hizmetleri, kolaylıkları ya da bilgileri ABD'ne temin edecektir."

Antlaşmanın 5.maddesi: • "Türkiye parasını ödemiş olsa da ABD Başkanı gerek görürse aldığı malzemeleri geri vermeyi kabul etmiştir…"

23 Şubat 1945'te imzalanan anlaşma gereğince, ABD, Ekim 1946'da Türkiye'ye 23 milyon dolar kredi açarak borçlandırmıştır.

Bu arada, 21 Şubat 1947'de İngiltere Dış İşleri Bakanlığı'nca; Londra'nın mali açıdan zor durumda olduğunu, Türkiye ve Yunanistan'a para yardımında bulunamayacağını açıklaması Amerika'nın bu iki ülkenin Sovyetlerin eline düşebileceğini ve Orta Doğu'da dengelerin bozulacağı değerlendirmesine neden oldu.

Türkiye, ABD ve İngilterenin aşırı baskıları sonu Almanya ve Japonya'ya savaş ilan etti.

Türkiye, bu kararı, Birleşmiş Milletler'in bir parçası olabilmek ve San Fransisco Konferansı'na katılabilmek için aldı. Bu karar sonrası Türkiye ile Rusya'nın arasında ciddi sorunlar oluştu. Hatta Rusya Türkiye'den toprak ve Boğazlarda üs talebinde bulundu.

Türkiye, katıldığı II.Dünya Savaşında herhangi bir yerde cephe açmadı ve askeri çatışmaya girmedi.

Türkiye, Birleşmiş Milletler Beyannamesi'ni imzaladı.

ABD Birlikleri Remagen'de Ren Nehri'ni geçti.

SSCB, Mart 1945'te, Türkiye-Sovyetler Birliği Dostluk ve Saldırmazlık Paktı'nı tek taraflı olarak feshedeceğini açıkladı.

Moskova Antlaşması'nın II. Dünya Savaşı'ndan sonra oluşacak yeni koşullara göre yeniden düzenlenmesini istiyordu. Savaş yıllarında SSCB Boğazların yeterince güvenli olmadığını düşünüyor ve Boğazların güvenliğinin Türkiye-SSCB ortak denetiminde olmasını istiyordu.

Bu arada Sovyet basınında SSCB'nin Türkiye'nin doğusundan toprak istediği haberleri yayınlanıyordu.

Bu durum savaşın son yıllarında canlanmaya başlayan Türkiye-ABD ilişkilerinin gelişmesine de yol açtı.

Yugoslav Komünist Lider Josip Tito tarafından yönetilen Partizan Birlikleri Zagrep'i aldılar ve Ustasa rejimini yıktılar. Ustasa'nın üst düzey liderleri İtalya ve Avusturya'ya kaçtı.

Sovyetler Berlin'i kuşatan son saldırılarını başlattı.

İtalyan diktatör Benito Mussolini ve metresi Clara Petacci kurşuna dizildi ve cesetleri bir benzin istasyonunda ayaklarından asılarak teşhir edildi.

CHP'li 7 milletvekili, bütçeye ret oyu verdiler.

Müttefik birlikler Japon adalarından önceki son adım olan Okinawa'yı ele geçirdi.

Adolf Hitler ve bir gün önce evlendiği Eva Braun intihar ettiği duyuruldu.

II. Dünya Savaşı sonrası Almanya Teslimiyet Belgesi imzaladı. Savaş Avrupa'da sona erdi.

II.Dünya Savaşı boyunca devam eden Holokost, Nazi Soykırımı, Yahudi Soykırımı ya da Ha-Shoa; Adolf Hitler liderliğindeki Nazi Partisi'nin yönettiği Nazi Almanyası döneminde, işgal edilen sınırlar içerisindeki yaklaşık altı milyon Yahudi'nin sistemli bir şekilde öldürüldükleri soykırımdır. Savaşın son bulmasıyla soykırım durmuştur.

Fransa Cezayirlilerin II.Dünya Savaşında, kendi yanlarında olması karşılığında savaş sonunda özgürlüklerine sahip olacakları vaadinde bulunmuştu. Savaşın sona ermesinin ardından Cezayirliler hem savaşın galibiyetini kutlamak için hem de özgürlükleri için ellerindeki bayraklarla Setif ketinde büyük bir gösteri yaptı. Ancak Fransa'nın bu gösteriye verdiği tepki insanlık tarihinin trajik günlerinden birini Cezayirlilere yaşattı. Fransız ordusu havadan ve karadan bölgeye saldırı düzenledi. Birkaç gün süren bastırma harekatında 45 bin kişi hayatını kaybetti. Bu katliam Cezayir'de yeni bir süreci başlattı. Cezayir Kurtuluş Örgütü adıyla ortaya çıkan bir grup hem siyasi hem de askeri olarak mücadele etmeye başladı. 31 Ekimde 1954'te Fransa'ya karşı büyük bir ayaklanma başlatıldı.

Almanya Sovyetler'e teslim oldu.

Celal Bayar, Adnan Menderes, Fuat Köprülü ve Refik Koraltan, CHP Meclis Grubu'na dörtlü Takrir‘i verdiler. 12 Haziranda Dörtlü Takrir, CHP Meclis Grubunda reddedildi.

11 Haziran 1945'te Şükrü Saraçoğlu hükûmeti tarafından topraksız ya da az topraklı çiftçilere toprak dağıtmak amacıyla çıkarılan[2] kanundur. Kanunun tarihsel önemi, öngördüğü ekonomik politikadan ziyade kanunun çıkarılmasına ilişkin siyasi süreç ile ilgilidir.

II.Dünya Savaşının bitmesiyle birlikte Japonlar, Çin'den çekilmiştir.

İran'da, Azerbaycan ve Kürdistan eyaletlerinde Sovyet taraftarı rejimler kurulmuştur.

Potsdam Konferansı (17 Temmuz – 2 Ağustos 1945): Almanya'nın Potsdam şehrindegerçekleşmiştir. Barışın nasıl sağlanacağı yönünde görüşmeler yapılmıştır.

İşadamı Nuri Demirağ tarafından kurulan parti, başlangıçta hızlı bir ilerleme gösterse de siyasi tecrübesizlikler ve kurucu ekibin kendi içinde ki fikir ayrılıkları nedeniyle, daha sonra kurulan Demokrat Partinin gölgesinde kaldı. 22 Mayıs 1958 de Türk siyasetin veda etti.

Tekirdağ Milletvekili Şevket Mocan'ın, Başbakan tarafından yanıtlanması üzere verdiği, Boraltan Köprüsü olayına ilişkin soru önergesine, dönemin Adalet Bakanı Rükneddin Nasuhioğlu 18/7/1951 tarihinde yanıt verdi. Cevabında;

"Ankara'daki Sovyet Sefareti ile mütekabiliyet esasını tesbit eden bir nota teatisi suretiyle (237) Sovyet askerî mültecisinden (195)'i ilk parti olarak 6.VIII.1945 tarihinde Tıhmıs kapısından Sovyetlere iade edilmiştir." diyerek olayı doğruladı.

Birleşik Krallık'ın rızasını alan ABD, Quebec Antlaşması kapsamında 6 Ağustos 1945 tarihinde Japonya'nın Hiroşima ve 3 gün sonra 9 Ağustos 1945 tarihinde de Nagasaki kentlerine atom bombası attı. Hiroşima'ya ve Nagasaki'ye atılan atom bombaları sebebiyle çoğu sivil en az 129 bin kişi yaşamını yitirdi. Bu bir katliamdı.

Japonya'nın Hiroşima ve Nagasaki kentlerine atılan atom bombaları, dünya savaş tarihi boyunca kullanılan tek atom bombası saldırısı olarak kayıtlara geçti.

İkinci Dünya Savaşı'nın Avrupa cephesinde Almanya, Almanya'nın teslimiyet belgesini 8 Mayıs 1945'te imzalamıştı.
2 Eylül 1945 tarihinde Japonya telim belgesi imzalamış ve 2.Dünya Savaşı resmen sona ermiştir.

Sovyetler Birliği Japonya'ya savaş ilan etti ve Mançurya'yı işgal etti.

II. Dünya Savaşı'nda General Douglas MacArthur Missouri zırhlısında Japonya'nın teslim antlaşmasını imzaladı. Bu antlaşma II.Dünya Savaşını bitiren antlaşma oldu.

Menderes ve Köprülü CHP'den ihraç edildiler.

Celal Bayar, 26 Eylül'de önce milletvekilliğinden daha sonra 3 Aralıkta CHP'den istifa etti.

2. Dünya Savaşı'ndan sonra, savaş sırasında birçok insanın ölmesi nedeniyle, barış ve güvenliği sağlamak amacıyla 1945 yılında kurulmuştur. 192 üyesi bulunan Birleşmiş Milletlerin merkezi New York, Avrupa'da ise merkez Cenevre'dir.

Türkiye Birleşmiş milletler Teşkilatında kurucu üyedir. Bu üyeliğe katılabilmek için II. Dünya Savaşının son günlerinde, Amerikan'ın baskıları ve yaptırımları sonucu Japoya ve Almanya'ya savaş ilanı yapmıştır. Savaşın yakın zamanda sonlanmasından ötürü askeri çatışma yaşamamıştır.

Birleşmiş Milletler, kuruluş yapısı gereği ABD, İngiltere, Fransa, Rusya ve Çin'den oluşan 5 devletin, tüm dünyayı istediği gibi yönettiği bir sistemdir. Alt kuruluşları olarak "para"yı ve "paranın gücü"nü yönettikleri birimler oluşturulmuş ve bu kuruluş üzerinden emperyal bir düzen yaratılmıştır.

ABD, Boğazlar konusunda Türkiye'ye nota verdi.

Refik Koraltan CHP'den ihraç edildi.

Sovyet taraftarı yayınları nedeniyle başlayan provakasyonlar sonrasında 4 Aralık 1945 günü çok sayıda üniversite öğrencisi grup önce İstanbul Üniversitesi sonra da Tan gazetesinin önünde, gazetenin yayın politikasını protesto eden bir gösteri yaptılar. Göstericiler daha sonra gazete binasına saldırdılar. Saldırıda gazetenin yönetim bölümüyle matbaası tahrip edildi ve yağmalandı.

Bu arada sosyalist yayınlar satan ABC ve Berrak kitabevleri de yağmalandı, sol eğilimli olarak bilinen "Görüşler" dergisi, "Yeni Dünya" ve "La Turquie Kemaliste" gazetelerini tahrip ettiler. Çok sayıda insan yaralandı.

Baskına katılanlar arasında Süleyman Demirel, İlhan Selçuk, Celadet Moralıgil, Ali İhsan Göğüş gibi ünlü isimlerin yer aldığı bilinmektedir.

Olaylar, Tan Matbaası'nın yerle bir edilmesi ve Serteller'in linç girişimine maruz kalması ile sonuçlandı. Saldırıya uğrayan diğer gazete ve dergilerle birlikte Tan gazetesi de yayın hayatına son vermek zorunda kaldı.

Sol muhalefet de gösteri ve olayların, tek parti hükûmeti tarafından düzenlendiğini savundu. "Tan Olayı" sırasında İstanbul'da sıkıyönetim olmasına karşın göstericilerden yargılanıp mahkûm edilen olmadı.

Baskının sorumlularından hiç kimsenin ortaya çıkarılmamasına karşılık bu toplu linç ve yağma hareketine maruz kalan gazetenin sahibi Zekeriya Sertel ve eşi Sabiha Sertel ve yazarlardan Nail Çakırhan hakkında daha önce yayımlanmış bazı yazılarından dolayı davalar açıldı.

26 Şubat 1921'de yapılan İran-Rus antlaşmasıyla İran'a bırakılan Tebriz 26 Ağustos 1941'de Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği'nin işgaline uğradı. Tebrizli aydınlar, Sovyet ve İran baskılarına karşı özerklik isteyen Fırka-i Demokrât-ı Âzerbaycân'ı kurdular.

Partinin gayretleriyle 12 Aralık 1945'te Azerbaycan Millî Meclisi açıldı ve Seyyid Câfer Pîşeverî başkanlığında Azerbaycan Millî Hükümeti kuruldu. 14 Haziran 1946'da İran hükümetiyle Âzerîler'in haklarını garanti altına alan bir antlaşma yapıldıysa da İran hükümet kuvvetleri Aralık 1946'da Tebriz'e girerek Azerbaycan Özerk Cumhuriyeti'ni ortadan kaldırdı.

Ardından birçok sosyal olayın yaşandığı Tebriz tahribata uğradı; durumun sakinleşmesiyle daha sonra ülkenin ikinci büyük şehri haline geldi.